Η Εκπαίδευση του Αύριο: Πώς η Τεχνολογία Επαναπροσδιορίζει την Ειδική Παιδαγωγική Παρέμβαση
Η καθημερινή ζωή μας έχει αλλάξει σημαντικά εξαιτίας της επιρροής της ψηφιακής τεχνολογίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση δεν μπορεί να παραμείνει αμέτοχη. Τα τεχνολογικά μέσα δεν είναι απλά “εργαλεία”. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής όχι μόνο των ενηλίκων αλλά και των παιδιών και των εφήβων. Ως εκ τούτου, η εκπαιδευτική διαδικασία, και κυρίως η Ειδική Παιδαγωγική Παρέμβαση, όπως αναλύεται παρακάτω, οφείλει να αγκαλιάσει αυτήν την πραγματικότητα, αξιοποιώντας την σύγχρονη εξοικείωση των μαθητών με την τεχνολογία προς όφελός τους.
Ο βασικός στόχος πίσω από την ένταξη της τεχνολογίας στην παρέμβαση είναι η αξιοποίηση των δεξιοτήτων αλλά και των ενδιαφερόντων των παιδιών ώστε να καταστεί μετέπειτα η μαθησιακή διαδικασία πιο ελκυστική και αποτελεσματική. Με τον τρόπο αυτό, αυξάνεται το κίνητρο και προάγονται νέες ψηφιακές δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα, η χρήση μέσων όπως φορητοί υπολογιστές (laptops), διαδραστικοί πίνακες (IWB) και αναδυόμενες τεχνολογίες όπως τα γυαλιά Εικονικής Πραγματικότητας (VR), μετατρέπει μια δυνητικά βαρετή ή δύσκολη άσκηση σε ένα διαδραστικό παιχνίδι ή μια προσομοίωση. Για παράδειγμα, ο μαθητής-τρια μπορεί να χρησιμοποιεί πλατφόρμες όπως το Scratch για να δημιουργεί απλές ιστορίες ή παιχνίδια αναπτύσσοντας τη λογική ακολουθία και την επίλυση προβλημάτων. Το παραπάνω παράδειγμα, εμπλέκει τον μαθητή-τρια εξ αρχής στην όλη διαδικασία εκπαιδευτικής παρέμβασης καθώς ο ίδιος «φτιάχνει» τις ασκήσεις του.
Παράλληλα, υπάρχουν λογισμικά και εφαρμογές που συνδυάζοντάς τα με τον κατάλληλο εξοπλισμό ενισχύουν την κιναισθητική μάθηση κατά την οποία το σώμα λειτουργεί ως αγωγός εκπαίδευσης ακόμη και μαθησιακών αντικειμένων. Παραδείγματος χάριν, ο μαθητής-τρια «σκανάρεται» μέσω ενός συστήματος καμερών και εμπλέκεται σε παιχνίδια κίνησης σε διαδραστικούς πίνακες. Τα παιχνίδια αυτά ταυτόχρονα ενισχύουν επιπλέον δεξιότητες όπως η φωνολογική ενημερότητα, τα μαθηματικά, η ανάγνωση κ.α..
Ταυτόχρονα, η οργανωμένη χρήση αυτών των μέσων αναπτύσσει ψηφιακές δεξιότητες απαραίτητες για την αυριανή κοινωνία και αγορά εργασίας. Ο μαθητής-τρια μαθαίνει να χρησιμοποιεί τα ψηφιακά ημερολόγια και εφαρμογές διαχείρισης εργασιών για να οργανώσει στην παρούσα φάση τις σχολικές του υποχρεώσεις και μετέπειτα τις επαγγελματικές του.
Ίσως, ένα από τα σημαντικότερα οφέλη της τεχνολογίας, ειδικά για μαθητές-τριες με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και Ανάγκες, είναι η κοινωνική ένταξη και αποφυγή αποκλεισμού και περιθωριοποίησης.
Η εκμάθηση της γραφής μέσω ενός πληκτρολογίου και ψηφιακών εργαλείων:
- Αποτρέπει το «στίγμα» καθώς επιτρέπει την παραγωγή κειμένου με ευκολία παρακάμπτοντας τη δυσκολία του κινητικού συντονισμού.
- Προωθεί την επικοινωνία παρέχοντας ένα επιπλέον, σύγχρονο μέσο με τον κοινωνικό του περίγυρο ( μέσω e-mail, μηνυμάτων, κοινωνικών δικτύων κλπ).
- Ενισχύει την αυτονομία καθώς ο μαθητής-τρια μαθαίνει να αξιοποιεί το διαδίκτυο για αναζήτηση πληροφοριών και προσωπική ανάπτυξη.
Να αναφερθεί πως, είναι υψίστης σημασίας, η έλευση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) που έχει ήδη εισέλθει στην εκπαιδευτική καθημερινότητα θέτοντας ταυτόχρονα δυνατότητες και προβληματισμούς. Η AI οδηγεί σε εξατομίκευση της διδασκαλίας σε πρωτοφανή βαθμό. Εφαρμογές με AI μπορούν να προσαρμόζουν την ύλη και τον ρυθμό εκμάθησης στις ακριβείς ανάγκες του εκάστοτε μαθητή-τριας λειτουργώντας ως ένας «ψηφιακός βοηθός».
Παρ’ όλο που η γενικότερη συνολική στάση είναι θετική, πρέπει να αναγνωριστούν οι κίνδυνοι της μη ελεγχόμενης χρήσης. Ο κίνδυνος της εξάρτησης από τα ψηφιακά μέσα είναι υπαρκτός, ιδιαίτερα όταν η χρήση επεκτείνεται ανεξέλεγκτα στο σπίτι. Η τεχνολογία αποτελεί μέσο, όχι σκοπό της παρέμβασης.
Συμπερασματικά, η αποτελεσματική ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην Ειδική Παιδαγωγική αποτελεί αδήριτη ανάγκη στους καιρούς που ζούμε και οφείλει να γίνει με σωστό τρόπο και ανάλογη σωστή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
Η τεχνολογία προσφέρει σήμερα την ευκαιρία να χτίσουμε μια εκπαίδευση πιο δίκαιη και ενταξιακή καθώς και πιο ελκυστική. Ο ρόλος του Ειδικού Παιδαγωγού είναι να γίνει ο οδηγός σε αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό, διασφαλίζοντας ότι το μέσο υπηρετεί πάντα τον μαθητή-τρια και όχι το αντίστροφο.
Ακριβοπούλου Αλκμήνη,
Ειδική Παιδαγωγός
