Αισθητηριακή ρύθμιση σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού: Παρεμβάσεις και Στρατηγικές

/in

Η αισθητηριακή ρύθμιση είναι μία από τις βασικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στην υποστήριξη παιδιών στο φάσμα του αυτισμού. Τα παιδιά αυτά συχνά εμφανίζουν δυσκολίες στην επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων, είτε παρουσιάζοντας υπερευαισθησία (έντονες αντιδράσεις σε ερεθίσματα) είτε υποευαισθησία (αδυναμία ανίχνευσης ερεθισμάτων). Η παρέμβαση με στόχο την αισθητηριακή ρύθμιση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την καθημερινότητα των παιδιών αυτών, ενισχύοντας τη λειτουργικότητα, την αυτορρύθμιση και τη γενικότερη ευεξία τους.

  • Κατανόηση των αισθητηριακών δυσκολιών

Τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε διάφορες αισθητηριακές περιοχές:

  • Ακουστική επεξεργασία: Αντιδρούν έντονα σε θορύβους ή δυσκολεύονται να αντιληφθούν ήχους.
  • Οπτική επεξεργασία: Ενοχλούνται από έντονα φώτα ή δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε οπτικές πληροφορίες.
  • Απτική επεξεργασία: Δυσανεξία σε συγκεκριμένες υφές ή αναζήτηση έντονης σωματικής επαφής.
  • Αιθουσαία λειτουργία (ισορροπία): Υπερευαισθησία στην κίνηση ή ανάγκη για έντονη κίνηση.
  • Ιδιοδεκτική αίσθηση (αντίληψη του σώματος στον χώρο): Δυσκολία να νιώσουν τη θέση του σώματός τους.

 

  • Παρεμβάσεις και στρατηγικές ρύθμισης

Για να υποστηρίξουμε τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, μπορούμε να εφαρμόσουμε εξατομικευμένες παρεμβάσεις ανάλογα με τις ανάγκες τους:

  • Ακουστική ρύθμιση

Για υπερευαισθησία: Χρήση ακουστικών μείωσης θορύβου ή απαλή μουσική (π.χ. ήχοι της φύσης).

 Παράδειγμα: Κατά τη διάρκεια της μελέτης, το παιδί μπορεί να ακούει χαλαρωτική μουσική για να μειώσει την ενόχληση από εξωτερικούς ήχους.

Για μεγαλύτερα παιδιά: Δημιουργία playlist με την αγαπημένη τους ήρεμη μουσική, ώστε να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο.

Για υποευαισθησία: Παιχνίδια με διαφορετικούς ήχους (π.χ. τύμπανα, καμπανάκια).

Παράδειγμα: Το παιδί παίζει με ντέφι ή δοκιμάζει να αναγνωρίσει ήχους από ηχογραφημένα ζώα.

Για νήπια: Χρήση μουσικών παιχνιδιών με φωτάκια για επιπλέον οπτικό ερέθισμα.

  • Οπτική ρύθμιση

Για υπερευαισθησία: Δημιουργία περιβάλλοντος με απαλό φωτισμό και ήρεμα χρώματα.

Παράδειγμα: Μια μικρή λάμπα με θερμό φως αντί για έντονο λευκό φως στο δωμάτιο.

Για μεγαλύτερα παιδιά: Δημιουργία γωνιάς χαλάρωσης με φωτάκια LED ή αστερόσκοπο προβολέα.

Για υποευαισθησία: Παιχνίδια με έντονα χρώματα και φώτα LED.

Παράδειγμα: Χρήση φακού σε σκοτεινό δωμάτιο για να αναζητήσει αντικείμενα.

Για νήπια: Παιχνίδια με φωτεινές μπάλες ή πολύχρωμα ζελέ για αισθητηριακή εξερεύνηση.

  • Απτική ρύθμιση

Για υπερευαισθησία: Χρήση μαλακών υφών, αποφυγή τραχειών υλικών.

Παράδειγμα: Επιλογή ρούχων από βαμβάκι αντί για μάλλινα που μπορεί να προκαλούν δυσφορία.

Για υποευαισθησία: Δραστηριότητες με διαφορετικές υφές (π.χ. πλαστελίνη, ζυμάρι, άμμος).

Παράδειγμα: Το παιδί βυθίζει τα χέρια του σε δοχεία με ρύζι, φασόλια ή άμμο για να εξερευνήσει την αίσθηση.

Για μεγαλύτερα παιδιά: Πειραματισμός με χειροτεχνίες όπως λάσπη ή κινούμενη άμμος.

  • Αιθουσαία ρύθμιση

Για υπερευαισθησία: Ήρεμες, αργές κινήσεις, όπως απαλή αιώρα.

Παράδειγμα: Χρήση μιας αιώρας ή μιας μπάλα ισορροπίας για χαλαρωτικές κινήσεις.

Για υποευαισθησία: Παιχνίδια κίνησης, όπως τραμπολίνο ή κούνια.

Για μεγαλύτερα παιδιά: Σχοινάκια, σκοινί ισορροπίας, πατίνι, ποδήλατο.

  • Ιδιοδεκτική ρύθμιση

Για υπερευαισθησία: Απαλές πιέσεις και παιχνίδια με μαξιλάρια.

Για υποευαισθησία: Δραστηριότητες που εμπλέκουν σωματική δύναμη.

Για νήπια: Σπρώξιμο μεγάλων μαξιλαριών.

Για μεγαλύτερα παιδιά: Αγώνες σάκου, έλξη σχοινιού.

 

Με εκτίμηση

Δέλια Κυριακή,

Εργοθεραπεύτρια

 

Βιβλιογραφία

  • Ashburner, J., Ziviani, J., & Rodger, S. (2008). Sensory processing and classroom emotional, behavioral, and educational outcomes in children with autism spectrum disorder. American Journal of Occupational Therapy, 62(5), 564-573.
  • Ayres, A. J. (2005). Sensory Integration and the Child. Western Psychological Services.
  • Baranek, G. T. (2002). Efficacy of sensory and motor interventions for children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 32(5), 397-422.
  • Ben-Sasson, A., Hen, L., Fluss, R., Cermak, S. A., Engel-Yeger, B., & Gal, E. (2009). A meta-analysis of sensory modulation symptoms in individuals with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 39(1), 1-11.
  • Dunn, W. (1997). The impact of sensory processing abilities on the daily lives of young children and their families: A conceptual model. Infants & Young Children, 9(4), 23-35.
  • Gomes, E., Pedroso, F. S., & Wagner, M. B. (2004). Auditory hypersensitivity in the autistic spectrum disorder. Pro Fono, 16(1), 7-12.
  • Kientz, M. A., & Dunn, W. (1997). A comparison of the performance of children with and without autism on the sensory profile. American Journal of Occupational Therapy, 51(7), 530-537.
  • Parham, L. D., & Mailloux, Z. (2015). Sensory integration. In Case-Smith’s Occupational Therapy for Children and Adolescents. Elsevier.
  • Schaaf, R. C., & Nightlinger, K. M. (2007). Occupational therapy using a sensory integrative approach for children with developmental disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(1), 32-38.
  • Tomchek, S. D., & Dunn, W. (2007). Sensory processing in children with and without autism: A comparative study using the short sensory profile. American Journal of Occupational Therapy, 61(2), 190-200.
  • Wigram, T., & Gold, C. (2006). Music therapy in the assessment and treatment of autistic spectrum disorder: Clinical application and research evidence. Child: Care, Health and Development, 32(5), 535-542.