Κοινωνικές Δεξιότητες και Κίνητρα Παιδιών με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, περίπου το 7% του πληθυσμού παρουσιάζει ένα έλλειμμα στη γλωσσική ικανότητα που δεν μπορεί να αποδοθεί σε απώλεια ακοής, χαμηλή μη λεκτική νοημοσύνη ή σε κάποια νευρολογική βλάβη: αυτή η αναπτυξιακή διαταραχή αποκαλείται Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (ΕΓΔ).

Η ΕΓΔ συνεπώς διαγιγνώσκεται όταν ένα παιδί αδυνατεί να αναπτύξει κανονικά τη γλωσσική του ικανότητα παρά τις άρτιες γνωστικές του ικανότητες και την απουσία νοητικής στέρησης ή ακουστικού ελλείμματος (Archibald & Gathercole, 2006, Ullman & Pierpont, 2005).

Κοινωνικές Δεξιότητες και Κίνητρα

Όσον αφορά τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών με ΕΓΔ, οι ειδικοί έχουν αποφανθεί ότι τα παιδιά αυτά έχουν φτωχότερες κοινωνικές δεξιότητες-και επομένως και κοινωνικές σχέσεις- από τους συνομηλίκους τους (Fujiki, Brinton & Todd, 1996, σελ.195). Πιο συγκεκριμένα, παιδιά με ειδική γλωσσική διαταραχή αδυνατούν να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις προθέσεις τους καθώς και στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, πράγμα που τα καθιστά λιγότερο κοινωνικοποιημένα (McCabe & Meller, 2004), καθώς δε γίνονται εύκολα αποδεκτά από τους συνομηλίκους τους. Επιπλέον, αν σύμφωνα με τους McCabe και Meller (2004) θεωρήσουμε ως δείκτες κοινωνικότητας το βαθμό αποδοχής από τους συνομηλίκους, την ενσυναίσθηση προς αυτούς, καθώς και την ανάληψη πρωτοβουλίας, τα παιδιά με ΕΓΔ φαίνονται να είναι λιγότερο διεκδικητικά, με μειωμένο αυτοέλεγχο και ενσυναίσθηση, χαρακτηριστικά που είναι αντιπροσωπευτικά κοινωνικών δεξιοτήτων.

Είναι όμως αλήθεια ότι, όπως και οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, έτσι και οι μαθητές με ειδική γλωσσική διαταραχή διαφέρουν από τους τυπικούς συμμαθητές τους και αυτή η διαφορά επιδεινώνεται συνεχώς (Παντελιάδου, 2011) τόσο σε μαθησιακό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Το αποτέλεσμα αυτής της φθίνουσας μαθησιακής πορείας είναι αλληλένδετο με τη σχολική αποτυχία που βιώνουν αυτοί οι μαθητές -εξαιτίας της αδυναμίας τους να εκφραστούν ορθά- και που τους κάνει να πιστεύουν ότι κάθε εμπλοκή σε γνωστικά έργα θα είναι μια νέα αποτυχία (Licht & Kistner, 1986, όπως παρατίθεται από Παντελιάδου, 2011).

Επιπλέον, η ικανότητα να ξεκινήσουν μια συζήτηση ή να συμβάλλουν σε αυτή, να απευθύνονται σε όλους τους συνομιλητές καθώς και να προσαρμόζουν το λόγο ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες του ακροατηρίου είναι δεξιότητες που οδηγούν τα παιδιά στην κοινωνική αποδοχή, ιδίως στη μαθητική κοινότητα (McCabe & Meller, 2004). Για τους μαθητές όμως με ΕΓΔ που στερούνται αυτών των δεξιοτήτων είναι προδιαγεγραμμένο ότι θα βιώσουν τον φαύλο κύκλο της αποτυχίας και των αρνητικών κινήτρων (Παντελιάδου, 2011).

Η μειωμένη κοινωνικοποίηση των παιδιών με ΕΓΔ, όπως ακριβώς περιγράφηκε παραπάνω, είναι ένας φαύλος κύκλος αποτυχίας σε αλληλεπίδραση με το βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης των εν λόγω παιδιών. Έχει διαπιστωθεί ότι παιδιά με ΕΓΔ αντιμετωπίζουν συναισθηματικές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς εν γένει (St. Clair, Pickles, Durkin & Conti-Ramsden, 2011, σελ. 186). Έρευνες παρουσιάζουν τα παιδιά με ΕΓΔ να έχουν την τάση να παίζουν μόνα τους, επιλέγοντας έτσι την κοινωνική απόσυρση, και να διακατέχονται από αισθήματα συστολής (Fujiki, Brinton, Isaacson, & Summers, 2001, όπως παρατίθεται από St. Clair et al., 2011, σελ. 187).

Συναισθηματικές Δυσκολίες

Έχουν επίσης ερευνηθεί οι συναισθηματικές δυσκολίες σε εφήβους με ΕΓΔ καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι σχέσεις με τους συνομήλικους αποτελούν αναπτυξιακά και συναισθηματικά το πιο ευαίσθητο πεδίο για παιδιά με ΕΓΔ (St. Clair et al., 2011, σελ. 194). Κι αυτό γιατί για άλλη μια φορά κυριαρχεί ο φόβος της αποτυχίας και της απόρριψης. Παραφράζοντας την Παντελιάδου (2011) πολλά παιδιά με ειδική γλωσσική διαταραχή αποφεύγουν όχι μόνα τα γνωστικά έργα αλλά και τη συναισθηματική εμπλοκή προκειμένου να μην απορριφθούν εκ νέου. Μια τέτοια στάση τους στερεί από ευκαιρίες μάθησης και νέας (συναισθηματικής) εμπειρίας, επιβεβαιώνοντας τις πεποιθήσεις των μειωμένων κινήτρων, της ματαίωσης και των αρνητικών συναισθημάτων (Γωνίδα, 1999, όπως παρατίθεται από Παντελιάδου, 2011).

Για να συνδεθούν όσα έχουν ειπωθεί μέχρι τώρα με τις θεωρίες της Νευροεπιστήμης, κάθε είδος κοινωνικής σχέσης επιφέρει εκατομμύρια αλλαγές μεταξύ των νευρώνων και οι συνάψεις που συμβαίνουν δημιουργούν τα συναισθήματα, την προσωπικότητα αλλά και την ποιότητα των εμπειριών μας (Cozolino, 2014).

Κατ’επέκταση, τα παιδιά με ΕΓΔ θα πρέπει να βοηθηθούν όσο γίνεται προκειμένου οι νευρωνικές συνάψεις που ορίζουν την αποτυχία στον εγκέφαλό τους να αντικατασταθούν με θετικές μαθησιακές, κοινωνικές και συναισθηματικές εμπειρίες. Σε σχέση με τη μνήμη εργασίας, έχει προταθεί ότι τα νευρωνικά δίκτυα ίσως είναι υπεύθυνα για την ενσυνείδητη λειτουργία της εργαζόμενης μνήμης αλλά και της ικανότητας ενσυναίσθησης (Cozolino, 2014), κάτι που συνδέει τη μνήμη με το συναίσθημα.

Όσον αφορά τη μνημονική λειτουργία γενικά, μπορεί να υστερεί αναφορικά με το φωνολογικό-αρθρωτικό κύκλωμα, όπως έχει ήδη ειπωθεί, η ανάκληση όμως θετικών εμπειριών είναι δυνατόν να αποτελέσει για τα παιδιά αυτά έναν βοηθητικό παράγοντα στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών δυσκολιών.

Σε αυτό θα συμβάλλουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί με την όσο γίνεται πρώιμη παρέμβαση και αντιμετώπιση, αλλά κυρίως με τη δημιουργία ενός μη απειλητικού -για τη συναισθηματική ευημερία των παιδιών- περιβάλλοντος (Markopoulou, 2015).

Πηγή: eidikospaidagogos.gr / Κωνσταντίνα Μαρκοπούλου

Εργαστήρι Λογοθεραπείας Άννα Χούρλια

Επικοινωνήστε με τη γραμματεία μας για να κλείσετε το ραντεβού σας και να αξιολογήσουμε το περιστατικό που αντιμετωπίζετε.